Kaynağının kutsal kitaplar, seküler etik, akıl veya beşerî tecrübeler olduğuna bakmaksızın benimseyip içselleştirdiğim ve kendimi bunlara bağlı hissettiğim bazı emirler var. Bunları kendime emrediyorum ve hayatımda yer bulması için çaba gösteriyorum. Bunları bana birisi -mesela Tanrı, din, yasalar, töreler, toplumsal davranış ölçüleri, bir başka kişi/önder/üstad/lider- öğrettiği, emrettiği veya dayattığı için değil, doğru, iyi ve gerekli olduklarını düşündüğüm için onaylayıp, benimsiyorum. Bir gün bunlardan bazılarının doğru olmadığını düşünmeye başlarsam, değiştirmekten çekinmem.
Sayısı fazla olmasına rağmen bunlardan seçtiğim ve benzerlerini ve gerekçelerini alt maddeler olarak sınıflandırdığım on tane emir şunlar:
1-) Empati yap.
*Kendine yapılmasını istemediğin bir şeyi başkasına da yapma.
*Kendin için istediğin bir şeyde başkalarının da en az senin kadar hakkı olduğunu unutma.
*Kendin için istediğini insan kardeşin için de iste.
2-) Her zaman özgür düşünceli ol.
*Mutlak hakikat iddiasından kaçın.
*Hakikatin mutlak ifadesi olduğu düşünülen inançlardan ve dogmalardan uzak dur.
*Katı inançlara bağlanıp kalmak yerine düşüncenin ve bilginin peşinde koş. Bildiğin ve doğru olduğuna inandığın her şeyi sorgula.
3-) Şiddetten uzak dur. Şiddet ve savaşın her türlüsüne şiddetle karşı çık.
*Daima barış yolunu tut. Savaşıp çatışmak yerine çözümden, anlaşmadan ve sulhtan yana ol.
*Haklı savaş yoktur.
*Öldürmenin her türlüsü kötüdür.
*Bir cana kıyan tüm canlara kıymış gibidir. Bir canı kurtaran da tüm canları kurtarmış gibidir.
*Nefsi müdafaa bile öldürmenin meşru ve haklı gerekçesi değil, göz yumulabilir, mazur görülebilir bir gerekçesidir.
4-) Kendini kimseden üstün görme. Ayrımcılık yapma. Kimseyi ayrıma tabi tutup kategorize etme.
*Üstün insan, üstün ırk, üstün cins, üstün milliyet, üstün din, seçilmiş toplum ve cemaat yoktur. Tanrı’nın seçilmiş bir milleti ve sadece bir dinin mensupları için yarattığı bir cenneti yoktur.
*Irk, cinsiyet, ulus, milliyet, toprak ve benzeri mensubiyetler üzerinden kendini tanımlama.
*İnsan olmaktan daha büyük bir payda yok.
5-) Hümaniter vicdanını rahatsız eden her türlü kötülüğe karşı ol ve karşı koy. Otoriter ve öğretilmiş, yanlı vicdanın tesirine kapılma.
*Dünyayı daha iyi bir yer haline getirmenin, onu dibe çeken kötülüklere karşı çıkmaktan başka bir yolu olmadığını bil.
*Irkçılığın
*ayrımcılığın,
*dinciliğin,
*insanları bir yere hapseden sınırların,
*savaşların,
*sömürülerin,
*işgallerin,
*dünyayı parsellemenin,
*sınırsız kazanma ve mal biriktirme hırsının,
*Kapitalist biriktirme hırsının bir neticesi olan sınırsız üretimin,
*azgın tüketimin,
*gelir eşitsizliğinin ve buna neden olan dünya ekonomik sisteminin,
*çevre tahribatının,
*doğayı azgınca tüketip yok etmenin,
*hizmete değil hükmetmeye dönüşen devlet sisteminin,- daima karsısında ol. Çünkü bunlar bütün kötülüklerin anasıdır.
6-) Hem “doğru” hem de “iyi” olanı savun. “İyi” gibi gözüken ama “doğru” olmayan her şeyden uzak dur.
* “İyi olan”la “doğru olan” ekşisene kadar geçici ve sadece bir kesimin lehine olan iyi algısına karşı çık. “İyi”, “yanlış”tan uzaklaşıp “doğru”ya kardeş olmadıkça, “yanlış”la yürüyen “geçici iyi”ler uzun vadede ve büyük çoğunluk için, hatta sonraki nesiller için daha büyük “kötü”lükler üretmekten başka bir işe yaramayacaktır.
7-) Kimseye zulmetme, adil ol; kimsenin de sana ve başkalarına zulmetmesine izin verme. Buna boyun eğme.
😎 Ânı yaşa.
*Geçmişin pişmanlıkları, acıları ve kayıpları ile geleceğe dair endişelerin bugününü mahvetmesine izin verme. Ânı yaşa, çünkü sadece an var. Geçmiş yaşandı ve bitti, ona dair hiç bir şeyi değiştiremeyeceksin. Gelecek ise henüz yaşanmadı. Ne yaşayacağını hiç bilemezsin. Olmamış olan için kendini yıpratıp tüketme.
*Sahip olduklarının, tecrübelerinin ve kazançlarının kıymetini bil. (Maddi kazançtan bahsetmediğimi anladığınızı umuyorum.)
9-) Hakikati aramaktan asla vazgeçme, çünkü hakikat bulunan değil aranan bir şeydir.
10-) Daima dürüst ol.
*Düşünce ve inançlarını açıklamaktan çekinme. Ne düşünüyorsan söyle. Her doğru her yerde söylenmeli.
*Sorana kaypak cevap verme. Kandırma, avutma.
*Cesur ol. Cahil ve yobaz cesurlar da bilen ama bildiğini açıklamaktan çekinen korkaklar da dünyaya zarar veriyor.
*Duygu ve davranışlarını muhasebe ederken kendini kandırma, kendini avutma. Başkalarına olduğu gibi kendine karşı da dürüst ol. Ne isen osun. Bunu kabul etmedikçe değişemez, olgunlaşamazsın.
Hamdi TAYFUR
Sade ve bilindik gibi görünen, ancak gerçekte zor ve derin bir tefekkürün nadide mahsülleri olan bu yazının düşüne düşüne, tekrar tekrar okuyanı oldum. Ama yazanı olmayı çok arzu ederdim. Neredeyse kıskanayazdım bu uygarlık menifestosu niteliğindeki yazıyı. Yazarı Hamdi Bey’i yürekten kutluyorum. Yazılanları yaşayabilmek umuduyla.