Meal, bir şeyin özü, hülasası, varacağı sonuç demektir. Anlam, kavram, mefhum da mealin anlamları arasındadır. Kur’an-ı Kerim hiçbir dile tam anlamıyla çevrilmeyeceği için onun çevirilerine meal denilmektedir. Meal, Kur’an nazmının eksiksiz aktarılışı değil sonuç itibariyle mütercimin Kur’an nazmından anladığı şeydir*
Bazı Kur’an çevirileri üzerinde/önsözünde Kur’an’ın Türkçe anlamı, saf meal, yorumsuz meal, parantezsiz meal, serlevhaları bulunur. Bu söylemlerin bazılarına müsamaha gösterilebilir. Lakin Kur’an hiçbir dile saf/tam anlamıyla çevrilmeyeceği Cumhur’un görüşüdür.
Meal merkeze alınarak yorumlar yapılabilir. Fakat hüküm, içtihat yapılamaz. Her Müslüman’ın Arapça öğrenmesi imkânsız olmakla beraber her Müslüman eline aldığı Kur’an çevirisi üzerinde düşünebilir, yorumlayabilir. Bu kitabi (Kur’an’i) olan her ferdin hakkıdır. Efkar-ı umumiye’nin görüşleri de bu yöndedir.
Dücane Cündioğlu “Kur’an Çevirilerinin Dünyası” adlı çalışmasında meal dünyamızın resmini ortaya koymaktadır. bu çalışmasında calibi dikkat olan husus Kur’an’ın Türkçe Anlamı, Saf ve Parantezsiz Mesaj vs… gibi isimlendirmelerin safsata olduğuna dikkat çekmesidir. Her ne kadar çeşitli ortamlarda meal anlayışı eleştirilse de son zamanlarda mealcilik akımı diye bir akım doğmuştur.
Dücane Cündioğlu çeviri sorunlarının aşılması için “Kur’an Çevirilerinin Dünyası” kitabında ilahiyat fakültelerinde tıpkı tefsir, hadis ve kelam dalları gibi bir meal kürsüsünün de oluşturulması gerektiğini söylüyor. Mealler için de bir usul oluşturulması tezini savunuyor. Meallerde mütercimin okuyucunun anlayamayacağını düşündüğü ayetleri numarandırarak sayfa altlarına dipnot düşürülmeli, bazı ayetlerde ise okuyucun motivasyonun bozulmaması için ayetler arası parantez konulmalıdır, çeviri gerekçesi hangi görüşe dayandırılıyorsa yine dipnot olarak belirtilmelidir. Bu muvacehede Cündioğlu’nun çeviri sorunlarının aşılması için önerdiği yöntem/tez şöyle sıralanabilir:
a) Kur’an çevirilerinin düzeni (metin, sayfa, ayet düzeni)
b) Kur’an çevirilerin dili (kelime, cümle, deyim düzeyi)
c) Kur’an’ı çevirilerinin anlaşılması için Arapça deyimsel ifadelerin rolü yani mecaz, kinaye, yan anlam, istiare gibi söz sanatlarının göz önünde bulundurarak söylendiği zaman, zemin, kültür medeniyet önemlidir. Örneğin “etekleri zil çalmak” sözü Arapçaya olduğu gibi çevrilse bu sözün hedeflediği anlamın anlaşılmayacağı malumdur. Bu nedenle çeviriler kültürlerarası anlam farklılıkları dikkate alınmadan yapılamaz. Nitekim Cündioğlu’nun tezine uygun hataları eksikleri ile beraber son yıllarda birkaç meal hazırlanmıştır
Cündioğlu’nun tespitlerine göre Türkiye’de mealler kopyalama yöntemi ile emek harcanmaksızın meydana getirilmekte. Mevcut mealler evvel emirde Hasan Basri Çantay, Elmalılı M. Hamdi Yazır meallerinden kopyalanarak hazırlanmakta. Cündioğlu’nun önemli iddialarından biri bu. Yani günümüzde Çantay ve Yazır mealleri aşılabilmiş değil. Cündioğlu değişik çevirileri karşılaştırarak, benzerlikleri ortaya koyarak bu iddiasını delillendiriyor.
“Kur’an Çevirilerinin Dünyası” meal sıkıntılarını beş meal üzerinde inceliyor. Cündioğlu “ben ifşa etmem, işaret ederim” diyor. Ama bu kitabında hem işaret ediyor hem de ifşa…
Cündioğlu’nun ele aldığı mealler:
1. Yaşar Nuri Öztürk: Parantezsiz meal eleştirisi
2. Ali Bulaç: Türkçe anlamın eleştirisi
3. Suat Yıldırım: Açıklamalı meal eleştirisi
4. Mehmet Nuri Yılmaz: 28 Şubat meal eleştirisi
5. Edip Yüksel: Ultra modern meal eleştirisi.
Kitapta en keyifli eleştiriler Edip Yüksel’e yöneltilmiş. Edip Yüksel’in çevirisinin Arapça’dan değil Tevbe suresinin son iki ayetini inkârı ile tanınan 19’cu Reşat Halife’nin İngilizce Kur’an çeviresinden kopyalandığı iddia ediliyor. Tv ekranlarında tevatürle bize ulaşan veda hutbesini inkâr eden Tevbe suresinde bir kısım ayetlerin veda haccında okunduğunu söyleyen zevat da bunlardan etkilenmiş olmalıdır.
Edip Yüksel’in mealinden örneklerle yazımızı sonlandıralım:
İbrahim eklemişti (bakara 124),
Kuşkusuz gece kalkıp meditasyonda bulunmak daha etkilidir (müddesir suresi 73)
Dörtnala koşanlar suresi/Adiyat suresi
Çağ suresi/Asr suresi
Abdulvahap SERT
Son Yorumlar